Među brojnim ekonomskogeografskim faktorima koji utiču na razvoj i transformacije naselja najznačajniji su: vrste i način privređivanja, vlasništvo nad zemljom, funkcije naselja i ekonomska situiranost stanovništva.
Vrste i načini privređivanja stanovništva imaju značajnog udela pri odabiru položaja naselja, i to kako seoskih, tako i gradskih. Neke funkcije naselja iziskuju i specifične položaje. Najbolji primer su rudarska i banjska naselja.
Prilikom odabira položaja za gradnju sela ili pojedinih kuća najprivlačniji su oni u blizini poljoprivrednih površina, a naročito ako su u neposrednoj blizini površine s različitim mogućnostima iskorišćavanja (oranice, livade, pašnjaci, šume). To je bilo izuzetno važno u uslovima naturalne proizvodnje, kada je stanovništvo sopstvenom proizvodnjom obezbeđivalo najveći deo svojih potreba.
Vlasništvo nad zemljom i organizacija proizvodnje u nekim slučajevima određuju i oblik sela. Ukoliko na veleposedima svako domaćinstvo dobija deo zemlje na obradu uz plaćanje rente, mogu da nastanu sela razbijenog tipa sa imanjima koja okružuju kuće.
Kada seljaci rade u najam ili kulukom, posed se ne deli, a sela su zbijena (majurska naselja, prnjavori, čitluci).
Dominantne funkcije naselja utiču na specifično unutrašnje uređenje pojedinih naselja. To je izraženo kod turističkih, banjskih, univerzitetskih gradova, kod kojih uređenje površina najčešće pripada takozvanom otvorenom tipu, gustina izgrađenosti je mala, a slobodne zelene površine su veće.
Način privređivanja utiče i na fizionomske karakteristike (izgled) naselja. To se izražava u vidu gradnje markantnih objekata kako kod sela (koševi za kukuruz, senarnici, štale, silosi, sušare), tako i kod gradova (fabrike, industrijske zone, hotelski kompleksi, trgovački centri).
Ekonomska moć stanovništva je faktor koji pre svega uslovljava izgled naselja. veličinu stambenih zgrada, njihovu uređenost, uređenje slobodenih površina i sl. Kod gradova to se ogleda i u javnim i poslovnim zgradama.
Česte su tranformacije naselja. One redovno prate velike promene funkcija. Mnoga sela postaju turistička naselja i ta nova funkcija može potpuno da potisne raniju agrarnu proizvodnju. To se desilo sa mnogim planinskim mestima, kao i sa selima koja aktiviraju banjske funkcije. Intenzivne ekonomske i demografske promene na teritoriji Srbije, koje su se odvijale u poslednjim dekadama 20. veka, značajno su izmenile organizaciju i način korišćenja prostora. Osnovni uzrok tih promena su izrazita planska industrijalizacija tadašnje Jugoslavije, i politički inicirane, urbanizacija i deagrarizacija. Neposredno nakon Drugog svetskog rata počela je prva faza industrijalizacije. Sprovodila se agrarna reforma kojom je poljoprivredni posed ograničen na 10 ha. Podsticana je industrijska proizvodnja na račun poljoprivredne proizvodnje. U tom periodu gradovi kao budući industrijski centri, postali su centri razvoja i koncentracije stanovništva (urbana koncentracija).
Procesi urbanizacije, deagrarizacije i industrijalizacije imali su različite efekte u pojedinim delovima Srbije. Najveće transformacije u prostoru odigrale su se tamo gde je nagli razvoj industrije uzrokovao deagrarizaciju, uticao je na promenu dotadašnjeg načina života, i to kako u prigradskim zonama velikih gradskih centara, tako i na selu. Poslednjih decenija je sve izraženiji proces tercijarizacije, odnosno zapošljavanje u tercijarnom sektoru. Posledice tih tranformacija su izrazita depopulacija i demografsko starenje stanovništva seoskih naselja, a u novije vreme i manjih gradskih centara, i koncentrisanje stanovništva u regionalnim centrima.
